Infrabel neemt nieuwe maatregelen om stiptheid te verbeteren

Elke dag veroorzaken spoorlopers en incidenten aan overwegen meer dan 12 uur vertraging op het hele spoornet. Reden genoeg voor ons om een nieuw nationaal actieplan uit te werken dat vandaag start. Dit plan, gebaseerd op 3 pijlers (sensibilisering, preventie en handhaving), bestaat uit een reeks vaak innovatieve maatregelen die niet alleen de stiptheid moeten verbeteren, maar ook levens kunnen redden. Voor het eerst gebruiken we aan sommige overwegen artificiële intelligentie.

Waarom zoveel overtredingen op en rond het spoor?

"Wie zijn vijand kent en zichzelf zal in honderd veldslagen niet in gevaar zijn!” We willen dit principe uit het boek "De kunst van het oorlogsvoeren” van de Chinese strateeg Sun Tzu toepassen in de strijd om de stiptheid te verbeteren. Om beter te begrijpen waarom heel wat mensen de veiligheidsregels op en rond de sporen overtreden, deden we een enquête bij 1.000 mensen*. Hieruit blijkt dat we in België de regels goed kennen, maar de risico's onderschatten. Zo verklaart 48% van de ondervraagden dat ze over de sporen zouden lopen, hoofdzakelijk omdat het korter is, (15%) of omdat men denkt dat er geen gevaar is (13%). 41% van de ondervraagden zou ook aan een overweg de regels durven overtreden. Het meest gehoorde excuus is verstrooidheid (22%) en het gevoel dat het niet gevaarlijk is (19%).

* IPSOS-enquête online uitgevoerd van 12 tot 26 februari 2024 bij 1.000 personen van 16 jaar en ouder die in België wonen

Een nationale aanpak

Op basis van een analyse van de incidenten, de gevolgen ervan en van de lessen uit dit onderzoek, werkte Infrabel een nationaal actieplan uit om de impact van de zogenaamde “derden” op de stiptheid aan te pakken. Vorig jaar veroorzaakten 31 ongevallen (en 324 incidenten) op overwegen en 632 geregistreerde gevallen van spoorlopen dagelijks gemiddeld meer dan 12 uur vertraging (10 uur door spoorlopers en 2 uur en 25 minuten door incidenten aan overwegen). Om dit zorgwekkende maatschappelijke fenomeen in te dijken, versterkt Infrabel zijn arsenaal aan maatregelen... maar rekent het ook op partners voor een multidisciplinaire aanpak.

Sensibilisering, preventie en handhaving

We hebben altijd sterk ingezet op preventie. De recente digitale campagne “Getuigenissen van zij die achterblijven” werd meer dan 6 miljoen keer bekeken. De komende maanden wordt via verschillende kanalen een nieuwe campagne uitgerold, met als doel mensen ertoe aan te zetten hun gedrag te veranderen. We richten ons ook tot scholen via educatieve spelletjes die leerkrachten in hun lessen kunnen gebruiken. Dit jaar nog ontwikkelen we op dat vlak enkele nieuwe animaties die gericht zijn op kinderen.

De voorbije jaren namen we ook heel wat maatregelen om de infrastructuur aan te passen. Deze inspanningen worden ook in 2024 voortgezet:

De effectieve beveiliging van 3 tunnels (Noord-Zuidverbinding, Antwerpen-Centraal en Esneux) via een systeem dat spoorlopers kan detecteren. Dit jaar worden er bijkomend nog 3 tunnels met dit systeem uitgerust: Landelies (Montigny-le-Tilleul), de Jubelparktunnel (de oostelijke ringlijn rond Brussel) en Remouchamps (Aywaille);
De plaatsing van 23 km stevige afsluitingen in hotspots;
De installatie van verschillende systemen in 14 stations om zelfdodingen te voorkomen (afsluitingen, verlichtingen en/of camera’s);
Het plaatsen van LED-verlichting op de slagbomen van 23 overwegen (tegen eind dit jaar worden 20 extra overwegen met dit systeem uitgerust);
Geleidelijk aan krijgen alle overwegen een sticker met het "noodnummer voor overwegen 1711”;
Wegmarkeringen (een dambord dat aanduidt waar het gevaarlijk is om te stoppen) bij 5 overwegen. Uiteindelijk zullen er zo'n honderd met deze markeringen uitgerust worden;
De installatie van de "Warning Box" op 11 overwegen. Later zullen er nog andere overwegen volgen. Dit mobiele systeem geeft een geluidssignaal wanneer een voetganger voorbij de gesloten slagboom komt en heeft een afradend effect (ongeveer 1 op de 2 personen die de sporen oploopt, keert om).

Voor de handhaving werken we samen met de politie, die grootschalige controleacties uitvoert. Dit is de enige manier om de echt hardleerse overtreders, die enkel door een geldboete worden afgeschrikt, op andere gedachten te brengen. Een ander nieuwtje: als alternatief voor een proces-verbaal door de politie willen we dit jaar een bemiddelingstraject voorstellen aan minderjarigen die op heterdaad betrapt worden.

Artificiële intelligentie om de veiligheid aan de overwegen te verbeteren

We zullen ook tussen nu en midden mei een baanbrekend systeem - op basis van artificiële intelligentie (AI) - uitrollen om risico's aan overwegen te detecteren. Testen uitgevoerd op 2 overwegen (Deurnestraat in Mortsel en rue de Balard in Namen) tonen aan dat deze nieuwe technologie betrouwbaar is. Concreet zorgt dit systeem ervoor dat, wanneer een persoon of een voertuig lange tijd stilstaat op een overweg met open slagbomen, er een alarm klinkt in het betrokken seinhuis. Daarnaast krijgen de verkeersleiders ook beelden te zien van de situatie ter plaatse en kunnen ze indien nodig het lokale treinverkeer onmiddellijk stilleggen om een aanrijding, met vaak zeer zware gevolgen, te voorkomen. Niet alle nog 1.621 resterende overwegen op het spoornet krijgen dit systeem. In een eerste fase brachten onze experts 70 risicovolle locaties in kaart. Meestal plaatsen waar regelmatig filevorming ontstaat, de oorzaak van 40% van de ongevallen. Eind dit jaar krijgen deze overwegen AI-camera's (€10.000 per stuk).

Beter beheer van de incidenten

Er zullen altijd wel incidenten zijn en daarom willen we ze zo goed mogelijk beheren. De gemiddelde tijd nodig om het treinverkeer herop te starten na een persoonsongeval wordt geschat op 3 en een half uur. Dit is te lang! Daarom waren er contacten met de openbare ministeries om magistraten bewust te maken van de gevolgen voor treingebruikers wanneer het parket pas geruime tijd na de feiten ter plaatse aankomt. We werken ook aan maatregelen om ervoor te zorgen dat begrafenisondernemers sneller hun werk kunnen doen.