Als infrastructuurbeheerder houdt Infrabel de ballastbedding en de veiligheidspistes onkruidvrij. Dit is niet alleen nodig om de stabiliteit van de sporen te garanderen, maar ook om de veiligheid van de spoorwegexploitatie en van onze werknemers te verzekeren. Ook voor de meettreinen, die aan de hand van optische meetinstrumenten de goede staat van de sporen op een geautomatiseerde manier controleren, is onkruidbeheer essentieel. Om het onkruid te bestrijden, worden zowel chemische technieken als alternatieve en preventieve technieken gebruikt.
Pesticidegebruik voor het onkruidvrij houden van de sporen
Pesticiden worden enkel gebruikt op die locaties waar vegetatie een impact kan hebben op de veiligheid, meer bepaald van het treinverkeer, onze werknemers en de reizigers, en daar waar er geen alternatieven mogelijk zijn, namelijk op de ballastbedding en de aangrenzende veiligheidspistes.
De hoofdsporen worden gericht behandeld met de onkruidtrein. Deze trein is uitgerust met vegetatiedetectie die toelaat om vegetatie op specifieke plekken aan te pakken. Aannemers behandelen de bijsporen, ook enkel daar waar vegetatie aanwezig is.
Voor het pesticidegebruik op de ballastbedding en de aangrenzende veiligheidspistes moet Infrabel de nodige afwijkingen verkrijgen van de bevoegde regionale overheden. We respecteren de wettelijke verplichtingen en voorwaarden die aan die afwijkingen verbonden zijn. Infrabel gebruikt enkel pesticiden die door de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu toegelaten zijn voor spoorwegdomein (zoals producten die glyfosaat bevatten) en in overeenstemming met de gebruiksvoorschriften. De werknemers van onze aannemers, die pesticiden toepassen op onze domeinen, moeten eveneens beschikken over een fytolicentie: een attest dat wordt afgeleverd door de federale overheid mits het volgen van een opleiding rond het optimaal gebruik van fytofarmaceutische producten. Daarnaast organiseren we op regelmatige basis ook opleidingssessies, zowel voor onze medewerkers als voor de aannemers waarmee we samenwerken.
Alternatieve en preventieve technieken
Ons actieplan voorziet in een vermindering van het pesticidegebruik en in een overstap naar alternatieven. Zo reduceren we geleidelijk de oppervlakte die met pesticiden behandeld wordt. We geven hierbij prioriteit aan kwetsbare en beschermde gebieden (waterwingebieden, Natura 2000, gebieden van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN), enz.).
Waar mogelijk, gebruikt Infrabel alternatieve technieken. Zo worden alle terreinen die niet met de sporen verbonden zijn (toegangswegen, bij seinketen en tractieonderstations, enz.) enkel beheerd aan de hand van alternatieve technieken.
Alternatieve technieken zijn onder meer de mechanische technieken - zoals maaien, manueel uittrekken en schoffelen, en de thermische technieken. Deze technieken maken sinds 2021 deel uit van onze onderhoudsbestekken.
Naast alternatieve technieken gebruiken we ook preventieve technieken, zoals waterdoorlaatbare asfalt bij tractieonderstations en beton, asfalt en ternaire mengsels bij de aanleg van veiligheidspistes.
Momenteel is er nog geen alternatieve techniek op grote schaal beschikbaar voor vegetatiebeheer in de hoofdsporen.
Infrabel zet in op onderzoek naar bijkomende alternatieve en innovatieve technieken waarbij de technische, operationele en financiële haalbaarheid op spoorwegdomein wordt geanalyseerd. Voorbeelden van die alternatieven zijn heet water, elektrische technieken, specifieke aanplantingen en alternatieve herbiciden zoals pelargonzuur. Verschillende testen worden uitgevoerd of voorzien op het spoorwegnet, in overleg met de industrie, aannemers, kenniscentra en de internationale spoorwegsector.
In de toekomst zal een combinatie van verschillende technieken toegepast worden waarbij de veiligheidscriteria van de spoorwegexploitatie, financiële middelen en de globale milieu-impact, waaronder de invloed op fauna en flora en het gebruik van natuurlijke hulpbronnen, worden afgewogen. Deze nieuwe technieken zullen we, in functie van hun verdere evolutie, geleidelijk toepassen op het hele spoorwegnet.